tükenmişlik, Modern çağın hastalığı olarak görülüyor. Stresin birçok anlamı olmakla birlikte en genel tanımı; Kişinin baskı, acı ve üzüntü hissi yaratan zor durum ve olaylara karşı gösterdiği tepki olarak tanımlanır.
Strese neden olan durumlar
Tetikleyici bir olayın (stres etkeninin) yaşanması, kişinin o olayın anlamını yorumlamasında bazı değişikliklere neden olur. Tetikleyici olaylar kişiden kişiye farklılık gösterse de; Yaşam rutinindeki değişiklikler, sağlık sorunları, çatışmalar, önemli yaşam olayları, boşanma, evlilik, ayrılık, ekonomik zorluklar, belirsizliğe tahammülsüzlük, kişilik özellikleri gibi durumlar strese neden olabilir.
Stres sadece olumsuz bir yaşam olayı mıdır?
Stres denilince akla olumsuz anlamlar gelse de aslında stresin belli bir miktarı gerekli ve faydalıdır. Yemek yemek, uyumak, nefes almak gibi hayatta kalmamız için gerekli olan yaşamın bir parçasıdır. Kişiyi olası tehlikelere karşı uyarır. Her ne kadar stres kişiye zarar verip acı ve sıkıntı yaşamasına neden olsa da, bu durum ele alındığında mutluluk ve başarının anahtarı olabiliyor. Bu bağlamda optimal düzey ve niteliklerde stresin olumlu bir yanının olduğu yadsınamaz bir gerçektir. Tükenmişlik; Aynı zamanda kişiyi motive etmek, değişime ve gelişime katkıda bulunmak, problem çözme becerisini geliştirmek ve harekete geçmek için gerekli bir motivasyon kaynağıdır.
Stres ne zaman olumlu bir deneyim olmaktan çıkar?
Deneyimli klinik psikolog Merve Kırna,''Stres, duruma uygun ve gerçekçi olmayan tepkiler verilmeye başlandığında, uzun süreli, tekrarlayan ve kronik bir durum haline geldiğinde, yaşanan stresle yüzleşilip kontrol edilemediği düşünüldüğünde, stres olumlu bir deneyim olmaktan çıkar. Toplumsal uyum bozulmaya başlar. “Uzun süreli strese maruz kalmak insanlarda çeşitli sağlık sorunlarına da yol açabilir.”dedi.
Vücudumuz strese nasıl tepki verir?
Stres, sempatik sinir sistemini uyaran hipotalamusta başlar. Daha sonra adrenal bezler adrenalin ve norepinefrin salgılamaya başlar ve vücudun strese tepkisi olarak kortizol hormonu üretilir.
Kortizol, acil durumlarda insanlarda savaş ya da kaç tepkisi yaratır. Kişi riskli bir olayla karşılaştığında ve bu durumla baş edemeyeceğini düşündüğünde tehlikeden uzaklaşır ve kaçış tepkisi ortaya çıkar. Başa çıkabileceği bir stres etkeniyle karşılaştığında kavga tepkisi ortaya çıkar.
Kişi tehdit edici veya sıkıntı verici bir durumla karşı karşıya kaldığında, beyindeki sinir hücreleri vücudun diğer bölgelerine sinyaller göndermeye başlar ve saniyeler içinde bir dizi karmaşık fiziksel ve psikolojik reaksiyon meydana gelir.
Fizyolojik tepkiler: Sindirim sistemi durur, kan akışı kaslara ve beyne yönlendirilir. Tükürük salgısı artar, gözbebekleri genişler, terleme artar, cilt yüzeyinden kan çekilir ve tüylerim diken diken olur; nefes alma ve kalp atışı hızlanır. Ayrıca stres durumunda yorgunluk, yeme ve uyku sorunları, vücudun çeşitli yerlerinde ağrı, enerji kaybı gibi fizyolojik belirtiler de görülebilmektedir.
Zihinsel reaksiyonlar: Kontrolü kaybetme korkusu, ölüm korkusu, dikkatin dağılması, unutkanlık, kafa karışıklığı gibi belirtiler görülebilir.
Psikolojik reaksiyonlarSinirli ruh hali, öfke patlamaları, heyecan, kaygı, kırgınlık, korku, huzursuzluk, aktivitelerden zevk alamama, keyif alamama, kolay ağlama, sabırsızlık, kendini güvende hissedememe, değersizlik hissi, kötü ve olumsuz düşüncelere yoğunlaşma gözlemleyebilirsiniz.
Davranışsal tepkiler: Durumdan kaçınma, gerginlik, donma, hareketsizlik veya hiperaktivite, kişilerarası ilişkilerde sorunlar, sigara veya alkol tüketiminin artması vb. durumları görebilirsin
stresle nasıl başa çıkılır?
Aynı stresli durumla karşılaşan her kişi, yaşanan olaya farklı tepkiler verebilir. Dolayısıyla aynı stres etkeni herkes üzerinde aynı etkiyi yaratmayacaktır.
Fizyolojik olarak; kas gevşetme teknikleri, meditasyonlar, zihinsel rahatlama egzersizleri, nefes egzersizleri, sağlıklı beslenme, spor
Davranışsal olarak; Rahatlatıcı bir ortamda olmak ve sosyal destek almak
Psikolojik olarak; Stresle başa çıkabilmek için kişinin stresli olayları bir tehdit olarak görüp görmezden gelmek veya bastırmak yerine, farkında olması ve kabul etmesi gerekir. Yaşanan olaydan çok, o olaya yüklenen anlam; Duyguları, düşünceleri ve davranışları etkiler. Olaylara verilen tepkiler stresli bir duygusal duruma neden olabilirken, tepkilerin değiştirilmesi de stresi azaltabilir. Stresi yönetmekte zorluk yaşıyorsanız ruh sağlığı uzmanlarından psikolojik destek alarak bu duygusal durumla baş etmenize yardımcı olabilirsiniz.